Κολπίτιδα το καλοκαίρι

Κολπίτιδα το καλοκαίρι πρόληψη, διάγνωση και αντιμετώπιση. Ερεθισμός, τσούξιμο, φαγούρα, κάψιμο, ερυθρότητα αποτελούν τις συχνότερες  ενοχλήσεις της γυναίκας στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, ιδιαιτέρως του καλοκαιρινούς μήνες. Περίπου το 80% των  γυναικών θα βιώσει έστω και μια φορά στην ζωή της τα παραπάνω συμπτώματα. Ιδίως το καλοκαίρι, η έντονη εφίδρωση, η χρήση στενών ρούχων και εσωρούχων, το μπάνιο σε θάλασσα ή πισίνα, προδιαθέτει  σε συχνότερη εμφάνιση των παραπάνω ενοχλήσεων, εάν δεν ληφθούν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα.

Σε κάθε γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας παρατηρούνται κολπικές εκκρίσεις, οι οποίες διαφέρουν ως προς την  ποσότητα, την πυκνότητα, την οσμή, αναλόγως με την φάση του κύκλου, την ηλικία της γυναίκας, την ύπαρξη εγκυμοσύνης, την παρουσία κολπίτιδος, την λήψη αντισυλληπτικών χαπιών ή άλλων φαρμάκων.

Οι πρώτες κολπικές εκκρίσεις εμφανίζονται συνήθως στην προεφηβική ηλικία των 10-12 ετών και συνήθως πρίν από την εμμηναρχή (δηλαδή την πρώτη περίοδο της ζωής της  γυναίκας). Συνήθως παρατηρούνται λεπτόρρευστα κολπικά  υγρά, τα οποία είναι απολύτως φυσιολογικά και οφείλονται  στην αύξηση της συγκέντρωσης των οιστρογόνων στην  προεφηβεία.

Στις γυναίκες με σταθερό κύκλο παρατηρούνται συνήθως  αυξημένες κολπικές εκκρίσεις στο μέσον του κύκλου, δηλαδή  την περίοδο της ωορρηξίας, οι οποίες βοηθούν στην άνοδο  του σπέρματος προς τον τράχηλο και την μήτρα προκειμένου να διευκολυνθεί η γονιμοποίηση. Στο δεύτερο μισό του κύκλου τα κολπικά υγρά αλλάζουν σύσταση και γίνονται  πυκνόρρευστα, ούτως ώστε να αποτελέσουν φραγμό στην  άνοδο μικροβίων σε περίπτωση πιθανής εγκυμοσύνης. Επιπλέον, σε πολλές γυναίκες παρατηρούνται κολπικές  εκκρίσεις μεγαλύτερες σε ποσότητα, πυκνότητα, κάτι  το οποίον μπορεί να είναι μια απολύτως φυσιολογική  παραλλαγή. Ακόμη και στην ίδια γυναίκα παρατηρούνται  κατά καιρούς διακυμάνσεις στην σύσταση των κολπικών  υγρών της.

Τα παραπάνω φυσιολογικά φαινόμενα αποτελούν για πολλές  γυναίκες παράγοντες ανησυχίας, οδηγούν σε επισκέψεις στον  γυναικολόγο, συνταγογράφηση αντιβιώσεων, διαταραχή  στην φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου και γενικά του  μικροβιώματος του οργανισμού.

Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις  συχνότερες απορίες των γυναικών σχετικά με τα κολπικές  εκκρίσεις, τις κολπίτιδες και την αντιμετώπισή τους.

Πώς παράγονται οι κολπικές εκκρίσεις και ποιο είναι το  pH τους;

Οι κολπικές εκκρίσεις σε μια γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας αποτελούνται κυρίως από κύτταρα και υγρά από  τους αδένες του κόλπου και του τραχήλου της μήτρας,  καθώς και από βακτήρια της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου. Η ημερήσια ποσότητα έχει υπολογισθεί περίπου  στα 5ml. Δεν έχουν δυσάρεστη οσμή, είναι λευκωπά και το  pH κυμαίνεται από 3,8 έως 4,4. Πρίν από την εφηβεία και  μετά την εμμηνόπαυση το pH του κόλπου είναι περίπου 5.

Ποια είναι η φυσιολογική χλωρίδα (μικροβίωμα) του κόλπου; Η φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου αποτελείται από  βακτήρια που ονομάζονται γαλακτοβάκιλλοι. Ο ρόλος τους είναι πολύ σπουδαίος, καθώς παράγουν γαλακτικό οξύ, το οποίο ρυθμίζει το όξινο pH του κόλπου και έτσι αποτελεί σπουδαίο φραγμό στην ανάπτυξη επιβλαβών μικροοργανισμών. Η μείωση τους, όπως π.χ. μετά από  χορήγηση αντιβιοτικών μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη  κολπίτιδας.

Ποια αλλαγή στις κολπικές εκκρίσεις πρέπει να  προβληματίζει; Αλλαγές στην ποσότητα, πυκνότητα και οσμή των κολπικών  υγρών, ιδίως όταν συνοδεύεται από συμπτώματα όπως  κνησμό, πόνο στην σεξουαλική επαφή, δυσκολία και  τσούξιμο στην ούρηση, ερυθρότητα των έξω γεννητικών  οργάνων. Στις παραπάνω περιπτώσεις η γυναίκα πρέπει  να συμβουλευθεί τον γυναικολόγο της.

Ποιοι παράγοντες προδιαθέτουν σε εκδήλωση κολπίτιδας;

• Συχνή χρήση αντιβιοτικών.
• Συχνές πλύσεις με αντισηπτικά, αφρόλουτρα και  σαπούνια με ισχυρές χημικές ουσίες που διαταράσσουν  το pH του κόλπου.
• Συχνή χρήση σερβιέτας και Tampon, ακόμη και σε  ημέρες εκτός περιόδου.
• Μη χρήση προφυλακτικού.
• Συχνή εναλλαγή σεξουαλικού συντρόφου.
• Διαταραχή κολπικού pH από λιπαντικά gel ή  σπερματοκτόνα.
• Χρησιμοποίηση ερωτικών βοηθημάτων / παιχνιδιών  που δεν καθαρίζονται.
• Μη σωστή υγιεινή συντρόφου (γεννητικά όργανα,  χέρια, νύχια κλπ).
• Αυτοάνοσα νοσήματα, σακχαρώδης διαβήτης.
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, ζάχαρης, λιπαρών  γευμάτων.
• Κάπνισμα.
• Μπάνιο σε θάλασσα ή πισίνα χωρίς την κατάλληλη  προσοχή.
• Στενά και συνθετικά εσώρουχα που δεν αλλάζουν  καθημερινά, στενά παντελόνια ή κολάν που προκαλούν  εφίδρωση στην ευαίσθητη περιοχή.

Ποια είναι τα πιο συχνά  αίτια κολπίτιδος / τραχηλίτιδος;

1. Μη ειδική ή/και βακτηριακή κολπίτιδα: συνήθως οφείλεται σε χορήγηση αντιβιοτικών, τα οποία διαταράσσουν την φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου με αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό επιβλαβών βακτηρίων. Χαρακτηριστική είναι η οσμή σαν «ψάρι» που συνοδεύεται  από λευκωπές έως γκριζωπές εκκρίσεις.
2. Μυκητιασική κολπίτιδα: η συχνότερη μορφή κολπίτιδας, ιδιαιτέρως τους καλοκαιρινούς μήνες και μετά από λήψη αντιβιοτικών. Παρατηρείται συνήθως έντονος κνησμός  εντός του κόλπου αλλά και των έξω γεννητικών οργάνων.  Τα κολπικά υγρά είναι ιδιαιτέρως αυξημένα και έχουν  «κρεμώδη» σύσταση.
3. Μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα: υπάρχουν πάνω από 12 διαφορετικά είδη μυκοπλασμάτων και ουρεοπλασμάτων,  τα οποία ανιχνεύονται στα γεννητικά όργανα της  γυναίκας αλλά και του άνδρα και τις περισσότερες φορές  δεν δημιουργούν καθόλου συμπτώματα. Από αυτά μόνον  τoΜycoplasmagenitalium ανήκει στα σεξουαλικώς  μεταδιδόμενα παθογόνα και πρέπει πάντοντε να  θεραπεύεται. Όλα τα υπόλοιπα είδη ουρεοπλασμάτων  και μυκοπλασμάτων θεραπεύονται μόνον σε περιπτώσεις  που η γυναίκα έχει συμπτώματα ή είναι έγκυος.
4. Λοίμωξη από σοβαρά σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα όπως τριχομονάδες, χλαμύδια, γονόρροια,  σύφιλη. Σε αυτήν την περίπτωση επειδή ο  μικροοργανισμός μπορεί να προσβάλει εκτός από  τον κόλπο, τον τράχηλο, την μήτρα, ακόμη και  τις σάλπιγγες ή ωοθήκες, τα κολπικά υγρά είναι  πυκνόρρευστα, πρασινωπά και στις σοβαρότερες  περιπτώσεις πυώδη.
5. Ιοί: οι συχνότεροι σεξουαλικώς μεταδιδόμενοι ιοί είναι ο απλός έρπητας και ο ιός HPV. Σε  αυτές τις περιπτώσεις εκτός από τις αυξημένες  κολπικές εκκρίσεις παρατηρούνται και εκδηλώσεις  χαρακτηριστικές για τον κάθε ιό π.χ. φυσαλίδες στον  έρπητα, κονδυλώματα στον ιό HPV.

Υποτροπιάζουσες κολπίτιδες

Μερικές γυναίκες εμφανίζουν συχνά επεισόδια  μυκητιάσεων.“τουλάχιστον  3 φορές τον χρόνο”  Σε αυτές τις περιπτώσεις, εκτός από τα προληπτικά  μέτρα που περιγράψαμε παραπάνω συστήνονται και  συγκεκριμένα σχήματα θεραπείας που διαρκούν έως  6 μήνες και περιλαμβάνουν τοπική θεραπεία ή λήψη  φαρμάκων από το στόμα σε συγκεκριμένες χαμηλές δόσεις, αλλά και τακτική λήψη προβιοτικών.

Ατροφική «κολπίτιδα» της εμμηνόπαυσης

Οι γυναίκες που έχουν εισέλθει οριστικά στην εμμηνόπαυση  συχνά παραπονιούνται για συμπτώματα, όπως πόνο στην σεξουαλική επαφή, κολπική ξηρότητα, «τσούξιμο» στον  κόλπο ή στην ούρηση. Οι παραπάνω ενοχλήσεις οφείλονται  στην έλλειψη οιστρογόνων, η οποία οδηγεί σε ατροφία του  κόλπου και των γεννητικών οργάνων και σε καμία περίπτωση  δεν σημαίνει την ύπαρξη κολπίτιδας ή σεξουαλικώς  μεταταδιδόμενων νοσημάτων. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει  την χορήγηση τοπικών λιπαντικών (κυρίως με φυτική βάση),  προβιοτικών αλλά και χορήγηση οιστρογόνων χαμηλής  συγκέντρωσης από τον κόλπο 2-3 φορές την εβδομάδα.

Πώς πρέπει να αντιδράσω σε περίπτωση αλλαγής στα  κολπικά υγρά και εμφάνισης ενοχλήσεων;

Το βασικότερο είναι η αναζήτηση συμβουλής και εξέτασης  από τον γυναικολόγο, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που υπάρχουν  έντονα συμπτώματα όπως κνησμός, πυκνά και δύσοσμα  κολπικά υγρά, ενοχλήσεις στην κοιλιά, πυρετός. Η εξέταση περιλαμβάνει τον έλεγχο των γεννητικών οργάνων,  την λήψη δείγματος για καλλιέργεια κολπικού υγρού (και  πιθανώς καλλιέργειας ούρων), τον γυναικολογικό υπέρηχο  (ιδίως όταν συνυπάρχουν συμπτώματα όπως πόνος στην  κοιλιά).

Ποια είδη θεραπείας υπάρχουν;

Αναλόγως της έντασης των συμπτωμάτων και του αιτίου της  λοίμωξης μπορούν να χρησιμοποιηθούν φάρμακα είτε τοπικά  είτε από το στόμα. Η θεραπεία ανάλογα με την δοσολογία  των φαρμάκων μπορεί να διαρκέσει από 1 έως 7 ημέρες. Η τοπική αγωγή περιλαμβάνει κολπικά  υπόθετα, κολπικές κρέμες αλλά και  εξωτερικές αλοιφές με τις κατάλληλες  ανά περίπτωση αντιμικροβιακές  ουσίες, αλλά και καταπραϋντικά  συστατικά σε περιπτώσεις  έντονου ερεθισμού (κνησμός,  ερυθρότητα). Η θεραπεία από το στόμα  περιλαμβάνει επίσης  αντιμικροβιακές ουσίες αναλόγως του παθογόνου  μικροοργανισμού, αντιισταμινικά αλλά και αντιφλεγμονώδη  / αναλγητικά σε περίπτωση πόνου στην κοιλιά ή πυρετού. Σε περιπτώσεις προσβολής σαλπίγγων και ωοθηκών  (εξαρτηματίτιδα) μπορεί να απαιτηθεί εισαγωγή στο  νοσοκομείο και χορήγηση ενδοφλέβιας αντιβίωσης.

Τι μπορώ να κάνω προληπτικά εναντίον της κολπίτιδας

• Λήψη προβιοτικών που περιέχουν γαλακτοβακίλλους (είτε  από το στόμα είτε κολπικά) τόσο σε περίπτωση που λαμβάνεται  αντιβίωση για οποιονδήποτε λόγο όσο και σε γυναίκες  που εμφανίζουν συχνές κολπίτιδες και ουρολοιμώξεις.
• Αποφυγή χρησιμοποίησης αντισηπτικών ή σαπουνιών  στην ευαίσθητη περιοχή που μπορεί να διαταράξουν  την χλωρίδα του κόλπου. Αντί για αυτά χρησιμοποίηση  λοσιόν για την ευαίσθητη περιοχή που προστατεύουν το  pH του κόλπου, κυρίως με βάση το χαμομήλι. Προσοχή!  Η ίδια λοσιόν να χρησιμοποιείται και από τον σύντροφο.
• Αποφυγή συχνής χρησιμοποίησης Tampon και  σερβιέτας, ιδίως σε μέρες εκτός της περιόδου, απλώς και  μόνον επειδή υπάρχουν «αυξημένες κολπικές εκκρίσεις».
• Σωστή υγιεινή συντρόφου (γεννητικά όργανα, χέρια/ νύχια). Ο σύντροφος πρέπει να λαμβάνει θεραπεία είτε τοπικά  είτε από το στόμα σε περίπτωση θεραπείας της συντρόφου.
• Χρήση κυρίως βαμβακερών εσωρούχων, τα οποία  ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, να αλλάζονται συχνά.
• Μείωση κατανάλωσης ζάχαρης, αλκοόλ, λιπαρών  γευμάτων.
•  Σε μπάνιο στην θάλασσα ή πισίνα αλλαγή του υγρού  μαγιό, αποφυγή απευθείας επαφής με την άμμο ή  ξαπλώστρα (χρησιμοποίηση καθαρής πετσέτας). Αποφυγή  σεξουλικής επαφής εντός της θάλασσας ή πάνω στην άμμο.  Λήψη προβιοτικών κατά την διάρκεια των διακοπών.