«Μας ταΐζουν φάρμακα!»
Πόσες φορές το έχεις ακούσει και έχεις αναρωτηθεί αν ισχύει; Όχι άδικα, αφού το ίντερνετ είναι γεμάτο πληροφορίες που συχνά είναι… μισές αλήθειες. Στόχος αυτού του άρθρου είναι να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους και, όταν τελειώσεις την ανάγνωση, να ξέρεις τι πραγματικά ισχύει.

Τι είναι τα υπολείμματα φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων;
Με απλά λόγια, είναι μικρά ίχνη φυτοφαρμάκων που μπορεί να μείνουν πάνω σε φρούτα και λαχανικά μετά τον ψεκασμό. Τα φυτοφάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται για να προστατεύσουν τις καλλιέργειες από έντομα, μύκητες και ζιζάνια.

Προσοχή: Δεν σημαίνει ότι μιλάμε για «απαγορευμένα δηλητήρια». Στις περισσότερες περιπτώσεις μιλάμε για υπολείμματα από εγκεκριμένα προϊόντα που:

• Έχουν ψεκαστεί σε μεγαλύτερη δόση από ό,τι λέει η ετικέτα,
• Ο παραγωγός δεν περιμένει τις μέρες που πρέπει πριν τη συγκομιδή.
• Έχουν εφαρμοστεί σε καλλιέργεια που δεν περιλαμβάνεται στην ετικέτα τους.
• Και στο χειρότερο σενάριο, έχουν αποσυρθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Παράδειγμα: Αν η ετικέτα λέει ότι το σκεύασμα «X» πρέπει να εφαρμοστεί μέχρι 7 μέρες πριν τη συγκομιδή, και ο παραγωγός κόψει το φρούτο μετά από 2 μέρες, τα υπολείμματα θα είναι μεγαλύτερα από τα επιτρεπτά όρια (MRLs – Maximum Residue Limits).

Τι λένε οι έλεγχοι και οι επιστήμονες;
Εδώ είναι η ψυχρή, αλλά καθησυχαστική, αλήθεια:
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και την τελευταία εθνική έκθεση για την Ελλάδα (2022):

• 53,4% των δειγμάτων δεν είχαν ούτε ίχνος υπολειμμάτων.
• 41,9% είχαν υπολείμματα, αλλά εντός των επιτρεπόμενων ορίων (MRLs).
• Μόνο 4,65% ξεπέρασαν τα όρια. Κι αν λάβουμε υπόψη την επιστημονική αβεβαιότητα, μόνο το 2,4% θεωρείται πραγματικά μη συμμορφούμενο.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η εικόνα είναι παρόμοια: πάνω από 95% των δειγμάτων είναι μέσα στα όρια. Οι επιστήμονες της EFSA λένε ξεκάθαρα ότι ο κίνδυνος για τον καταναλωτή είναι εξαιρετικά χαμηλός λόγου αυστηρού πλαισίου παραγωγής, διακίνησης και συμμόρφωσης.

 

 

 

Μύθοι και Αλήθειες

1. Όλα τα φρούτα και τα λαχανικά είναι γεμάτα φυτοφάρμακα.
Αλήθεια, αλλά… σε ποσότητες που δεν προκαλούν πρόβλημα. Η EFSA λέει ότι πάνω από 95% είναι απολύτως ασφαλή.
2. Τα βιολογικά δεν ραντίζονται καθόλου.
Μύθος. Ψεκάζονται κι αυτά, αλλά με εγκεκριμένα βιολογικά σκευάσματα, οι οργανικές καλλιέργειες δεν επιδέχονται καμίας φροντίδας
3. Με το πλύσιμο φεύγουν όλα τα υπολείμματα.
Μύθος. Το απλό νερό δεν αρκεί πάντα, ειδικά σε καρπούς με αυλακώσεις (π.χ. πορτοκάλια). Θέλει καλό τρίψιμο και, αν χρειάζεται, μούλιασμα σε διάλυμα σόδας ή ξυδιού.
4. Αν το φρούτο κοπεί νωρίτερα, θα «μεταβολίσει» το φάρμακο μέχρι να φτάσει στον πάγκο.
Μύθος. Μόλις κοπεί, το φυτό σταματά να μεταβολίζει χημικές ουσίες. Ό,τι έμεινε, έμεινε.
5. Οι ορμόνες που ψεκάζουν είναι επικίνδυνες για τον άνθρωπο.
Μύθος. Τα φυτά παράγουν δικές τους φυτορρυθμιστικές ορμόνες για να ζουν και να αναπτύσσονται. Αυτές προσθέτει και ο γεωπόνος για να ενισχύσουν την ισορροπία και παραγωγή.
6. Τα λιπάσματα κάνουν κακό στον άνθρωπο.
Μύθος. Το λίπασμα είναι τροφή για το φυτό. Το βρίσκει και μόνο του στη φύση· απλώς εμείς του το δίνουμε με βάση τις ελλείψεις και πιο αφομοιώσιμα για αύξηση των αποδόσεων.

Ο ρόλος του γεωπόνου
Ο γεωπόνος είναι ο «διατροφολόγος» του χωραφιού.
Οφείλει να:
• σέβεται τα προκαθορισμένα διαστήματα (προφυλακτικές ημέρες),
• καθοδηγεί τον παραγωγό στη σωστή δόση και συχνότητα,
• προτείνει ολοκληρωμένα προγράμματα φυτοπροστασίας, συνδυάζοντας χημικά, βιολογικά μέσα, ωφέλιμους οργανισμούς και πράσινες λύσεις για λιγότερα υπολείμματα.

Πρακτικές συμβουλές για τον καταναλωτή
1. Πλένουμε καλά με νερό και, όπου χρειάζεται, με σόδα ή ξύδι.
2. Ξεφλουδίζουμε όταν είναι δυνατό.
3. Προτιμάμε εποχιακά προϊόντα – χρειάζονται λιγότερη φυτοπροστασία.
4. Επιλέγουμε ελληνικά ή ευρωπαϊκά προϊόντα, όπου οι κανόνες είναι αυστηροί.

Συμπέρασμα
Μηδενικός κίνδυνος δεν υπάρχει, αλλά υπάρχει αυστηρός έλεγχος σε όλη την παραγωγική διαδικασία και διακίνηση των αγροτικών προϊόντων. Και με λίγη υπεύθυνη κατανάλωση, ο κίνδυνος μειώνεται ακόμη περισσότερο. Το παν είναι η ενημέρωση, όχι ο πανικός.